Safra Yolları

Safra yolları, Karaciğerde üretilerek bağırsağa dökülen salgıya safra denir. Safra, yağların ve yağda eriyen vitaminlerin emiliminde görev alır. Bazı maddelerin bedenden uzaklaştırılmasını, atılımını sağlar. Günlük karaciğerde ortalama 600 ml safra üretilip, safra kanalı vasıtası ile onikiparmak bağırsağına dökülür.

Safra yolları: Safra kesesi karnın sağ üst tarafında bulunan karaciğerin alt yüzüne yapışık, küçük armut şeklinde bir organdır. Küçük bir kanalla ana safra kanalına bağlanır. Safra kesesi (Vezika fella) 7-10 cm uzunluğundadır ve en geniş yeri 3 cm kadardır. Fundus, gövde ve boyun olmak üzere üç bölümden oluşur.

Karaciğerin ürettiği safranın bir bölümü -açlık dönemlerinde- ana safra kanalından emerek depolamak, yoğunlaştırmak ve sindirim esnasında yeniden bağırsağa salgılanmaktır. Safra kesesi yaklaşık 50 ml safra alacak kapasitededir. Karaciğer tarafından üretilen safranın duodenuma dökülmemiş olan fazlalık kısmı, safra kesesinde depo edilir. Gerektiğinde buradan duktus sistukus, safra kanalı ve hepatopankreatik ampula vasıtasıyla duodenuma boşaltılır. Safra kesesi safrayı on katına kadar yoğunlaştırabilir ve gerekli olduğunda hacmini altı katına kadar artırabilir. Mideye gıda gerişini takiben kasılarak yarım saat içinde içeriğinin yarıdan fazlasını bağırsağa boşaltır ve bir saat içinde tekrar toplar. Karaciğer ürettiği safranın bir bölümünü de safra kesesi olmaksızın, doğrudan bağırsağa gönderebilir. Safra kesesinin yokluğunda safranın tamamı ana safra kanalı aracılığıyla bağırsağa iletilebilir. Bu sebeple safra kesesi hayat için vazgeçilmez bir organ değildir. İltihap halinde çıkartılması gerektiğinde işleyişte hayati bir eksiklik olmaz.

Karaciğer hücrelerinde üretilip "remac plakları" içindeki safra kanalcıkları içine dökülen safra, daha sonra "karaciğer içi safra kanallarına" ulaşır. Karaciğer içi safra kanalları birleşerek iki büyük safra kanalı oluşturmaktadır. Bunlar sol hepatik duktus ve sağ hepatik duktustur. Sol ve sağ hepatik duktuslar birleşerek, karaciğeri porta hepatisten bir safra yolu olarak terk eder. Bu yeni kanala ortak hepatik duktus adı verilmektedir. Ortak hepatik duktusa “duktus sistukus” denilen bir safra yolu açılmaktadır. Bu kanal safra kesesini orta hepatik duktusa bağlamaktadır. Duktus sistikus ile ortak hepatik duktusun birleşmesi ile oluşan yeni kanala “safra kanalı” veya “koledok kanalı” adı verilmektedir. Safra kanalı ise pankreas kanalıyla birleşerek hepa-topankreatik ampula isimli yapıyı oluşturur. Hepatopankreatik ampula, duodenumun inen kısmının arka duvarına pilordan 8-10 cm'lik bir uzaklıkta açılmaktadır. Burada "büyük duodenal papüla" veya "vater papillası" adı verilen bir kabartı yapar.